Η ποίηση ανθεί και στο Γκουαντάναμο

Από την Deutche Welle πληροφορούμαστε ότι η ποίηση ανθεί και εντός των φυλακών του Γκουαντάναμο. Ο Μαρκ Φέιλκοφ, δικηγόρος των κρατουμένων της φυλακής, συγκέντρωσε 40 ποιήματα γραμμένα από τους κρατούμενους και κατάφερε πρόσφατα να εκδόσει τα 22 από αυτά. Στα ποιήματα τους, οι 17 κρατούμενοι-ποιητές εκφράζουν συναισθήματα όπως μελαγχολία, θλίψη και οργή, κυρίως όμως εκφράζουν τη νοσταλγία τους για την ζωή εκτός φυλακής, την οικογένεια και τους φίλους. Πουθενά στα ποιήματα δεν γίνεται λόγος για τις συνθήκες κράτησης των 360 κρατουμένων, την χωρίς δίκη φυλάκιση στο Γκουαντάναμο ή τα βασανιστήρια. Ο Μάρκ Φέιλκοφ υποστηρίζει ότι ο καθένας πρέπει να διαβάσει αυτά τα ποιήματα καθώς έτσι "μπορεί κανείς να συνειδητοποιήσει πως οι κρατούμενοι είναι και αυτοί άνθρωποι και ότι όσο και αν προσπαθούν να τους φιμώσουν, εκείνοι έχουν κάτι να μας πουν. Εφ’ όσον ως τώρα δεν είχαν τη δυνατότητα να παρουσιαστούν σε δικαστήριο, ώστε να ακουστούν, χρησιμοποίησαν το δρόμο της ποίησης ως εναλλακτική λύση και έτσι προέκυψε και η ιδέα έκδοσης ενός βιβλίου".

Το εγχείρημα του Φέιλκοφ δεν ήταν, βέβαια, εύκολο, αφού το Πεντάγωνο, φοβούμενο ότι τα εν λόγω ποιήματα εκφράζουν κρυφά μηνύματα κι έχουν αλληγορική σημασία, χρειάστηκε ενάμισι χρόνο μέχρι να του παραχωρήσει την άδεια δημοσίευσης τους. Επιπροσθέτως, το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ φοβάται ότι η ποίηση στο Γκουαντάναμο είναι ένας νέος, έμμεσος τρόπος για την συνέχιση της τρομοκρατικής δραστηριότητας των κρατουμένων και παραχώρησε την άδεια δημοσίευσης τους μόνο στα αγγλικά, αφού η πολυσημία του αραβικού λεξιλογίου κρίνεται επικίνδυνη.

Σαν δείγμα γραφής ας διαβάσουμε ένα ποίημα του 33χρονου Αντ-Ντοσσαρί, κρατούμενου στο Γκουαντάναμο πάνω από πέντε χρόνια, από τα οποία τα τέσσερα τελευταία σε τελεία απομόνωση, έχοντας κάνει δώδεκα απόπειρες αυτοκτονίας.

ΘΑΝΑΤΟΣ

Πάρε το σώμα μου
Πάρε το σάβανο και τα απομεινάρια του κορμιού μου
Πάρε φωτογραφίες από το πτώμα μου
Μονάχο μες στον τάφο

Στείλ’ τα στον κόσμο
Στείλ’ τα στους δικαστές
Σε όσους έχουν συνείδηση
Στείλ’ τα σε όσους έχουν αρχές και είναι δίκαιοι

Κι ας σηκώσουν εκείνοι το βάρος της ενοχής στο εδώλιο του κόσμου,
την αθώα ψυχή,
Ας σηκώσουν εκείνοι το βάρος
κάτω από των παιδιών τους το βλέμμα,
της ιστορίας το βλέμμα
Το βάρος της αδικοχαμένης, της αναμάρτητης ψυχής
Της ψυχής που βασανίστηκε στα χέρια
Όσων δήθεν προστατεύουν την ειρήνη.

Μικρό ανθολόγιο Γαλλικής Ποίησης ΙΙ

[Σε περιμένω]

Δεν κοιμάμαι Τζώρτζια
Πετάω βέλη μες στη νύχτα Τζώρτζια
περιμένω Τζώρτζια
Η φωτιά είναι όπως το χιόνι Τζώρτζια
Η νύχτα είναι γειτόνισσά μου Τζώρτζια
Ακούω τους θορύβους όλους ανεξαιρέτως Τζώρτζια
βλέπω τον καπνό που ανεβαίνει και φεύγει Τζώρτζια
περπατώ αθόρυβα μες στη σκιά Τζώρτζια
τρέχω ορίστε ο δρόμος τα προάστια Τζώρτζια
Ορίστε μια πόλη που είναι η ίδια
και που δεν την ξέρω Τζώρτζια
βιάζομαι ορίστε ο άνεμος Τζώρτζια
και το κρύο και η σιωπή και ο φόβος Τζώρτζια
φεύγω Τζώρτζια
τρέχω Τζώρτζια
τα σύννεφα είναι χαμηλά θα πέσουν Τζώρτζια
απλώνω τα χέρια Τζώρτζια
δεν κλείνω τα μάτια Τζώρτζια
φωνάζω Τζώρτζια
κραυγάζω Τζώρτζια
φωνάζω Τζώρτζια
σε φωνάζω Τζώρτζια
Μήπως έρθεις Τζώρτζια
σε λίγο Τζώρτζια
Τζώρτζια Τζώρτζια Τζώρτζια
Τζώρτζια
δεν κοιμάμαι Τζώρτζια
σε περιμένω
Τζώρτζια

[Philippe Soupault, Τζώρτζια, 1926]


Ο φαροφύλακας αγαπάει πολύ τα πουλιά

Πουλιά κατά χιλιάδες πετούν προς τη φωτιά
κατά χιλιάδες πέφτουν κατά χιλιάδες χτυπούν
κατά χιλιάδες τυφλωμένα κατά χιλιάδες αναίσθητα
κατά χιλιάδες πεθαίνουν

Ο φύλακας δεν μπορεί ν' αντέξει τέτοια πράγματα
τ' αγαπάει πολύ τα πουλιά
λέει λοιπόν Δε βαριέσαι δε με νοιάζει!

Και τα σβήνει όλα

Μακριά ένα φορτηγό πλοίο βουλιάζει
ένα φορτηγό πλοίο ερχόμενο απ'τα νησιά
ένα φορτηγό πλοίο με πουλιά
χιλιάδες πουλιά των νησιών
χιλιάδες πνιγμένα πουλιά.

[Jacques Prévert, Ιστορίες, 1946]


Σ' όλες τις χώρες

Μεταξύ ζωής και θανάτου
σ' όλες τις χώρες
συμβαίνει μια κοπέλα
να γδύνεται για να φανεί
όταν φεύγει απ' το δωμάτιο
η ομορφιά της
αφήνει χώρο στην ηρεμία
καμιά φορά
τα χέρια αυτού που φοβάται το τέλος του
σπάζουν μες στο μαύρο της σιωπής
να συγκρατήσουν την ελπίδα.

[Jean Follain, Σύμφωνα μ' όλα, 1967]

[Ανθολόγηση - Μετάφραση: Δέσποινα Καποδίστρια]

Γιατί;

Ρέκβιεμ για τα χαμένα μας δάση

Το ελατοδάσος έξω από τη Βυτίνα

ΓΙΑ ΝΑ 'ΝΑΙ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

Για να 'ναι το δάσος περήφανο

Η ηλικία του χρειάζεται και το άπειρο

Μην πεθαίνεται τόσο γρήγορα φίλοι

Των προγευμάτων κάτω απ' το χαλάζι

Έλατα που κοιμάστε στο κρεβάτι μας

Τα βήματά μας στα χορτάρια διαιωνίστε.

[Ρενέ Σαρ, "Για να 'ναι το δάσος", Μτφρ. Τάκης Σινόπουλος]

Στο Θέατρο του Παραλόγου όλα πήραν φωτιά

Φωτογραφίες από το www.ethnos.gr

Καθώς δε βρίσκω λόγια να περιγράψω τις φωτογραφίες που προηγήθηκαν, δανείζομαι και μεταφράζω τις κουβέντες του Πυροσβέστη, από το θεατρικό έργο του Ευγένιου Ιονέσκο, Η φαλακρή τραγουδίστρια (1949). Ορίστε, λοιπόν, που το Θέατρο του Παραλόγου περιγράφει πλήρως το μέγεθος της καταστροφής, που συντελείται αυτές τις μέρες στην Ελλάδα:

[...]
Μια πέτρα πήρε φωτιά
Ο πύργος πήρε φωτιά
Το δάσος πήρε φωτιά
Οι άνδρες πήραν φωτιά
Οι γυναίκες πήραν φωτιά
Τα πουλιά πήραν φωτιά
Τα ψάρια πήραν φωτιά
Το νερό πήρε φωτιά
Ο ουρανός πήρε φωτιά
Η στάχτη πήρε φωτιά
Ο καπνός πήρε φωτιά
Η φωτιά πήρε φωτιά
Όλα πήραν φωτιά
Πήραν φωτιά, πήραν φωτιά.

Συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας με βουβή οργή για την εκκωφαντική σιωπή

Θλίψη και πένθος εθνικό

Φωτογραφίες από το www.imerisia.gr

Θλίψη, απόγνωση, λύπη, πόνος, πένθος, λυγμός, στενοχώρια, πίκρα και οργή...

"Ο αρχαίος Αγροφύλαξ" του Παναγιώτη Καποδίστρια

Από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης, κυκλοφόρησε, πριν λίγες ημέρες η όγδοη ποιητική συλλογή του Παναγιώτη Καποδίστρια, με τίτλο Ο αρχαίος Αγροφύλαξ.

Το βιβλίο περιλαμβάνει τις ενότητες "Θεωρία της εικόνας", "Αντι-ποιήσεις λόγω Ιράκ 2003", "Ο καθρέφτης προτιμάει σκοτάδι", "Επτά βενετσιάνικα ποιήματα" και "Ζωύφια ζωής". Την συλλογή κοσμεί προμετωπίδα του ζωγράφου Διονύση Παπαδάτου.

Ακολουθεί ένα δείγμα γραφής:

ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ

Σκυλιά της νύχτας

αλυχτούν τις μέρες μας τις αλλόκοτες

πριν αποκάμουν

μάτια της γάτας

συνοδίτες μας εμπυρότατοι

συνήθως ύποπτοι

κι αφουγκράζομαι

τον Γελίμερο καταζητούμενο

να εκλιπαρεί ακόμη

για μια κιθάρα

ένα καρβέλι ψωμί

κι ένα σφουγγάρι

αυτός

ο ύστατος των Βανδάλων βασιλιάς

στοιχείο κοσμητικό κι αξιοθέατο

στον θρίαμβο του Βελισάριου τον πανεύφημο.

Χελιδονοφωλιά

Ήρθε στον τόπο μας τον Μάρτη -ή μήπως τον Απρίλη;- κι έφτιαξε αμέσως τη φωλιά του γιατί ακόμα και τα χελιδόνια θέλουν το χώρο τους. Λίγο χώρο για να γεννήσουν τ' αυγά τους, μια μικρή φωλιά για να προστατέψουν τα μικρά τους. Φωλιά κλειστή μέχρι ψηλά, μ' ένα στενό άνοιγμα που μόλις και μετά βίας χωράει το λευκοχελίδονο. Την έχω δει πολλές φορές σε τοίχους, σε χαγιάτια, σε περβάζια, σε υδροροές, μέσα σε σπίτια (!) και κάτω από μπαλκόνια. Φωλιά καμωμένη με λάσπη και υπομονή. Και πολλή σοφία, δοσμένη απ' το Θεό.

Τον Σεπτέμβρη, θ' αφήσει τη φωλιά του και θα φύγει. "Θα πάει στην Αφρική", μου 'λεγε η μαμά όταν ήμουνα μικρή, "εκεί που κάνει ζέστη, για να μην κρυώνει". Θα 'θελα να μείνω εδώ, να προσέχω τη φωλιά του όλο το χειμώνα που θα λείπει. Να μην την καταστρέψει ο αέρας. Να μην την χαλάσει η βροχή. Και τον Μάρτη -ή μήπως τον Απρίλη;- που θα ξανάρθει, να βρει τη φωλιά του έτοιμη για να μη χρειαστεί να κάνει καινούρια μετά το μακρινό ταξίδι. Μα τον Σεπτέμβρη, θα φύγω και 'γω, όπως το χελιδόνι. Δε θα πάω "εκεί που κάνει ζέστη, για να μην κρυώνω", αλλά εκεί που κάνει κρύο και το πιθανότερο είναι να κρυώνω.

Κανείς δε θα προσέχει τη χελιδονοφωλιά. Και μπορεί να την καταστρέψει ο αέρας. Και μπορεί να την χαλάσει η βροχή.

Η Πόλη των πόλεων άλλοτε και σήμερα

Τότε...

και τώρα...

Μαρμελάδα μαύρη σταφίδα

Υλικά:

1 κιλό μαύρη σταφίδα

1/2 κιλό ζάχαρη

1 ποτήρι νερό

Χυμός μισού λεμονιού

Εκτέλεση:

Πλένουμε τη σταφίδα, τη στραγγίζουμε και τη μαδάμε προσεκτικά απ' το κοτσάνι της. Την βάζουμε σε μια κατσαρόλα και ρίχνουμε τη ζάχαρη και το νερό. Τα αφήνουμε να σιγοβράσουν. Όταν αρχίσει να δένει η μαρμελάδα, παίρνουμε τη μισή ποσότητα, την πολτοποιούμε (στο multi ή στον μύλο λαχανικών) και την ρίχνουμε ξανά στην κατσαρόλα. Προσθέτουμε το χυμό λεμονιού και αφήνουμε να βράσει μέχρι η μαρμελάδα να δέσει τελείως. Την βάζουμε ζεστή σε γυάλινα, στεγνά βάζα, τα οποία θα κλείσουμε, μόνον, όταν η μαρμελάδα θα έχει κρυώσει, και θα τα φυλάξουμε σε δροσερό μέρος.

Σταφύλι, γλυκό του κουταλιού

Υλικά:

1 κιλό σταφύλια χωρίς κουκούτσι (σουλτανίνα)

2 1/2 φλιτζάνια τσαγιού ζάχαρη

1/2 φλιτζάνι τσαγιού νερό

1 κουταλιά της σούπας χυμός λεμονιού

Λίγα φύλλα αρμπαρόριζας

Εκτέλεση:

Πλένουμε και μαδάμε τα σταφύλια από το κοτσάνι τους. Τα βράζουμε με το νερό και τη ζάχαρη, σε ανοιχτή κατσαρόλα και σε σιγανή φωτιά. Όταν δέσει το σιρόπι και το σταφύλι πάρει ένα ξανθοκόκκινο χρώμα, προσθέτουμε το λεμόνι και την αρμπαρόριζα. Αφού πάρει 2-3 βράσεις, κατεβάζουμε το γλυκό από τη φωτιά. Όταν κρυώσει τελείως, βγάζουμε την αρμπαρόριζα και φυλάμε το γλυκό του κουταλιού σε γυάλινο βάζο.

Ντέιβιντ Τρέμλετ, ο καλλιτέχνης της περιπλάνησης

Ο Ντέιβιντ Τρέμλετ (David Tremlett) γεννήθηκε το 1945 στην Κουρνουάλη. Σπούδασε στο Royal College of Art του Λονδίνου, μια σχολή που παρείχε κλασσική εκπαίδευση. Για να ξεφύγει, όμως, από το καταπιεστικό περιβάλλον της σχολής αυτής, αρχίζει να επιδίδεται στα ταξίδια. Το πρώτο του ταξίδι, το πραγματοποίησε σε ηλικία 19 ετών, έχοντας σαν προορισμό την Ινδία. Στη συνέχεια, πραγματοποίησε πλήθος άλλων ταξιδιών που τον ενέπνευσαν και τον κατέστησαν καλλιτέχνη της περιπλάνησης.

Τα πρώτα βήματα (1968-1972)

Τα πρώτα έργα του Τρέμλετ, στα τέλη της δεκαετίας του '60, εναρμονίζονται πλήρως με το πνεύμα της εποχής, αμφισβητώντας τα σχήματα και τις φόρμες. Εγκαταλείποντας τα στενά πλαίσια της παραδοσιακής γλυπτικής, ο Τρέμλετ συνδέει την Τέχνη με την καθημερινή ζωή, κι έτσι, δημιουργεί τα γλυπτά του, χρησιμοποιώντας ηχητικές εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, σχέδια, καρτ-ποστάλ από τα μέρη που επισκέφτηκε και καθημερινά υλικά που βρίσκονται στο ατελιέ του, όπως γραφίτης και καρφιά.

Ο καλλιτέχνης της περιπλάνησης (1972-1978)

Στα τέλη του 1971, ο Τρέμλετ εγκαταλείπει την Αγγλία κι εγκαθίσταται στην Αυστραλία, απ΄όπου ταξιδεύει στη Νέα Ζηλανδία, στο Τέξας, στο Μαλάουι, στην Αλάσκα κ. α. Συνηθίζει να ταξιδεύει χωρίς κι ο ίδιος να γνωρίζει τον προορισμό, έχοντας μαζί του, μονάχα, χαρτιά, μολύβια και τη φωτογραφική του μηχανή, για να απαθανατίσει καθετί που θα τον βοηθήσει να γνωρίσει τον πολιτισμό των περιοχών που επισκέπτεται. Τα σχέδια του Τρέμλετ, αυτής της περιόδου, έχουν περιορισμένο μέγεθος και περιβάλλονται από μικρες φωτογραφίες που εκφράζουν την φωτογραφική ματιά του καλλιτέχνη κατά την διάρκεια των περιπλανήσεών του.

Τοιχογραφίες και παστέλ (1979-1989)

Το 1978, ο Τρέμλετ δημιουργεί την πρώτη του τοιχογραφία, διακοσμώντας τον εξωτερικό τοίχο ενός μπαρ στο Μαλάουι και χρησιμοποιώντας τα παστέλ κατευθείαν από το χέρι του στον τοίχο, κάτι που θα καθορίσει την τεχνική του. Από 'δω και στο εξής, σχήματα, λέξεις ή ακόμα και κείμενα μπερδεύονται μέσα στις σκούρες και γήινες αποχρώσεις αποτελώντας ένα ενιαίο σύνολο.

Η ζωντάνια των χρωμάτων (1990-2007)

Κατά την περίοδο αυτή, ο Τρέμλετ βρίσκεται πότε στην Ευρώπη και πότε στην Αφρική και την Αμερική. Αναλαμβάνει να φιλοτεχνήσει τοιχογραφίες σε γκαλερί, μουσεία, εκκλησίες και σπίτια στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, στην Τανζανία και στο Τέξας. Τα τελευταία έργα που δημιουργεί χαρακτηρίζονται από την ποικιλία των μοτίβων και των χρωματισμών, τη γεωμετρικότητα των σχημάτων και την ζωντάνια των χρωμάτων.

Μικρό ανθολόγιο Γαλλικής Ποίησης Ι

Οι προσεγγίσεις της αγάπης και του φιλιού

Σταματά στην όχθη των ρυακιών Τραγουδά
Τρέχει Βγάζει μια κραυγή διαρκείας προς τον ουρανό
Το φουστάνι της είναι ανοιχτό πάνω στον παράδεισο
Είναι απόλυτα γοητευτική
Ταρακουνά ένα κλαδί πάνω από τα κυματάκια
Περνά με βραδύτητα το λευκό της χέρι στο καθαρό της μέτωπο
Ανάμεσα στα πόδια της τρέχουν οι νυφίτσες
Μες στο καπέλο της κάθεται το κυανό.

[Louis Aragon, Η αέναη κίνηση, 1925]

Φως

Μια μικρή πανάδα γυαλίζει ανάμεσα στα μάτια που ανοιγοκλείνουν. Το δωμάτιο είναι άδειο και τα παντζούρια ανοίγουν μες στη σκόνη. Είναι η μέρα που μπαίνει ή κάποια ανάμνηση που κάνει τα μάτια σου να κλαίνε. Το τοπίο του τοίχου –ο ορίζοντας από πίσω- η μνήμη σου σε αναταραχή κι ο ουρανός πιο κοντά τους. Υπάρχουν δέντρα και σύννεφα, κεφάλια που περνούν και χέρια πληγωμένα από το φως. Και μετά είναι μια κουρτίνα που πέφτει και τυλίγει όλα τα σχήματα μες στη νύχτα.

[Pierre Reverdy, Πλειοψηφία χρόνου, 1945]

Όντας υπόλογος

Βλέπω, ακούω, μιλάω
Βλέπω για τους μουγκούς
Ακούω για τους τυφλούς
Μιλάω για τους κωφούς

Ο κόσμος που είναι ο κόσμος
-Τυφλός, κωφός, μουγκός-
Πάω όπου μένω
Αλλά δεν τρέμω πια

[Claude Sernet, Τα ξαναμετρημένα βήματα, 1962]

[Ανθολόγηση - Μετάφραση: Δέσποινα Καποδίστρια]

Δύο χρόνια χωρίς τη Βίκυ Μοσχολιού

Δύο χρόνια συμπληρώθηκαν, χθες, από τον θάνατο της Βίκυς Μοσχολιού, αλλά εμείς θα θυμόμαστε πάντα τη δωρική φωνή της να λέει τραγούδια γνωστά κι αγαπημένα: Χάθηκε το φεγγάρι, Αλήτης, Πού πας χωρίς αγάπη, Ναύτης βγήκε στη στεριά, Άνθρωποι μονάχοι... Η ίδια, κάποτε, είχε δηλώσει: «Προσπαθούσα να μπαίνω στο πετσί του συνθέτη, να καταλάβω τι σκεφτόταν την ώρα που έγραφε το τραγούδι, πως το νιώθει εκείνος. Πιστεύω ότι ο συνθέτης με τη χειρότερη φωνή μπορεί να πει το τραγούδι του πιο καλά και από τον καλύτερο τραγουδιστή. Επειδή εκείνος το νιώθει το τραγούδι του περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο. Αυτό το συναίσθημα, λοιπόν, προσπαθούσα να νιώσω για να μπορέσω να ερμηνεύσω σωστά ένα τραγούδι». Ας την ακούσουμε ξανά να ερμηνεύει, όπως την γνωρίσαμε μέσα από τις παλιές ελληνικές τανίες...

Μέσα στο σιωπηλό δάσος

Δεν είσαι μεγάλο δάσος, αλλά ένα δασάκι μικρό. Για μένα, όμως, είσαι πολύτιμο. Σήμερα, κάηκε κι όση Πεντέλη είχε απομείνει. Φέτος, έχουνε καεί κι οι πέτρες. Κι εσύ μικρό μου δάσος, στέκεις ακόμα! Μην τους αφήσεις να σε κάνουν στάχτη. Άντεξε για ν' αντέξουμε κι εμείς! Μην τους αφήσεις να σε κάψουν, κι εγώ θα περπατήσω στη σκιά σου και θα σου απαγγείλω ψιθυριστά:

ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΙΩΠΗΛΟ ΔΑΣΟΣ

Μέσα στο σιωπηλό δάσος, δεν ήρθε ακόμα η νύχτα και η θύελλα της θλίψης δεν έχει προσβάλει ακόμα τα φύλλα. Μέσα στο σιωπηλό δάσος όπου οι Δρυάδες έχουνε φύγει, οι Δρυάδες δε θα ξανάρθουνε πια.

Μέσα στο σιωπηλό δάσος, το ρυάκι δεν έχει πια κύματα, μια κι ο χείμαρρος κυλάει χωρίς νερό σχεδόν και γυρίζει.

Μέσα στο σιωπηλό δάσος, υπάρχει ένα δέντρο μαύρο σαν το μαύρο, και πίσω από το δέντρο υπάρχει ένας θάμνος που έχει τη μορφή κεφαλιού και που φλέγεται, και που φλέγεται από αιμάτινες και χρυσές φλόγες.

Μέσα στο σιωπηλό δάσος όπου οι Δρυάδες δε θα ξανάρθουνε πια, υπάρχουν τρία μαύρα άλογα, που είναι τ' άλογα των μάγων βασιλιάδων, κι οι μάγοι βασιλείς δεν είναι πια επάνω στ' άλογά τους ούτε αλλού, κι αυτά μιλάνε σαν άνθρωποι.

[Μαξ Ζακόμπ, "Μέσα στο σιωπηλό δάσος", Μτφρ. Τάσος Κόρφης]

Φρανσουά Βιγιόν, Προσευχή στην Παναγία

ΜΠΑΛΑΝΤΑ

ΠΟΥ ΧΑΡΙΖΕΙ Ο ΒΙΓΙΟΝ ΣΤΗ ΜΑΝΑ ΤΟΥ

ΓΙΑ ΝΑ ΤΗ ΛΕΕΙ ΣΑΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ

Αφέντρα τ' ουρανού, της γης κυρία,

Ρήγισσα στ' Άδη τους θανατερούς

Βουρκότοπους, για μέ δείξε εσπλαχνία

Και βάλε με με τσ' άλλους σου εκλεχτούς,

Κι ας μην είπα πολλούς πατερημούς.

Τ' αγαθά σου, στ' αλήθεια, αρχόντισσά μου,

Δεν αξίζουν στα τόσα κρίματά μου,

Μα δίχως τ' αγαθά σου αυτά η ψυχή

Δε βλέπει Θεό, το λέω με τα σωστά μου.

Ας ζω κι ας σβήσω μες στην πίστη αυτή.

Στο Γιο σου ανήκω. Πες του, ό,τι αμαρτία

Έχω ας μου λύσει. Σε παλιούς καιρούς

Έτσι συχώρεσε την Αιγυπτία

Κι έσβησεν όλους τους αμαρτωλούς

Του παπα-Θεόφιλου λογαριασμούς,

Που με το διάολο ξάνοιξε. Κυρά μου,

Φύλαξε απ' όμοιο κρίμα την καρδιά μου.

Παρθένα μου, που αμόλευτη κρατεί

Η αγκαλιά σου την άγια κοινωνιά μου,

Ας ζω κι ας σβήσω μες στην πίστη αυτή.

Μια γυναίκα φτωχούλα είμαι και γρία.

Δεν ξέρω γρυ απ' τους άγιους σου ψαρμούς.

Βλέπω ζωγραφιστά στην εκκλησία

Στον Παράδεισο λαούτα και χορούς,

Στην Κόλαση φωτιές κι αμαρτωλούς

Που βράζουν. Κι είναι τρόμος και χαρά μου

Τούτη η εικόνα. Σπλαχνίσου, Δέσποινά μου,

Κι εμένα που, όπως τόσοι αμαρτωλοί,

Φέρνω πιστά σ' εσέ τα βήματά μου.

Ας ζω κι ας σβήσω μες στην πίστη αυτή.

Βάσταξες τον αφέντη, ρήγισσά μου,

Ιησού Χριστό, που από τα ουράνια πάνου

Για να μας σώσει ήρτε σ' εμάς δω χάμου

Ίσιος μας, και στο Χάρο τη χρυσή

Όμορφη νιότη του έδωσε. Η ματιά μου

Να σβηστεί α δε μιλώ με την καρδιά μου.

Ας ζω κι ας σβήσω μες στην πίστη αυτή.

[Francois Villion, Μπαλάντες και άλλα ποιήματα, Επιμέλεια-Μετάφραση: Σπύρος Σκιαδαρέσης, Β΄ έκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα 1999, σ. 75-77]

Το Μουσείο Ζωγραφικής και Γλυπτικής της Γκρενόμπλ

Το Μουσείο της Γκρενόμπλ ιδρύθηκε το 1798 και αποτελεί το πρώτο Μουσείο μοντέρνας Τέχνης στη Γαλλία. Σήμερα, θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία της Ευρώπης, αφού στους χώρους του έχουμε την ευκαιρία να σπουδάσουμε την Δυτική ζωγραφική τέχνη από τον 13ο αιώνα έως και τις μέρες μας, χωρίς ιστορική διακοπή.
Μέχρι το 1993, το Μουσείο στεγαζόταν σε κτίσμα του 1870, ενώ το 1994 εγκαινιάστηκε ο καινούριος χώρος του Μουσείου, έκτασης 18000 τετραγωνικών μέτρων. Το καινούριο Μουσείο χτίστηκε με πρωτοβουλία του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Φρανσουά Μιτεράν και είναι έργο των αρχιτεκτόνων Ολιβιέ Φελίξ-Φωρ, Αντουάν Φελίξ-Φωρ και Φιλίπ Μακαρύ.

Τα έργα Τέχνης παρουσιάζονται με χρονολογική σειρά και χωρίζονται στις εξής συλλογές:

1. Αιγυπτιακές, ελληνικές και ετρουσκικές αρχαιότητες, όπου περιλαμβάνονται αιγυπτιακοί σαρκοφάγοι, καθώς και ελληνικά και ετρουσκικά κεραμικά και γλυπτά.

2. Συλλογή 13ου-16ου αιώνα. Περιλαμβάνονται έργα των Τζιάκοπο Τορίτι, Περουτζίνο, Τσέζαρε ντα Σέστο, Βαζάρι και δύο έργα του Βερονέζε.

3. Συλλογή 17ου αιώνα, όπου μπορούμε να θαυμάσουμε έργα των Ρούμπενς (Ο Άγιος Γρηγόριος), Ματία Πρέτι, Τζιουζέπε ντε Ριμπέρα, Κλωντ Βινιόν και Ζωρζ ντε λα Τουρ (Ο Άγιος Ιερώνυμος).

4. Συλλογή 18ου αιώνα. Περιλαμβάνονται πίνακες των Γκουάρντι, Ζαν Ρεστού και Καναλέττο.

5. Συλλογή 19ου αιώνα. Σ' αυτή την συλλογή μπορούμε να δούμε έργα των Φαντέν-Λατούρ, Πωλ Γκωγκέν, Αλφρέντ Σισλέ, Κλωντ Μονέ κ. ά.

6. Συλλογή 20ού αιώνα. Περιλαμβάνονται κορυφαία έργα των Μπονάρ, Σαγκάλ, Πικασό, Μοντιλιάνι, Ματίς (Εσωτερικό με μελιτζάνες), Λεζέ, Βαν Ντόνγκεν, Ρουώ, Μαγκρίτ, Μιρό, Τανγκύ, Γουόρχολ κ. ά.

7. Συλλογή 21ου αιώνα, όπου περιλαμβάνονται έργα Τέχνης σύγχρονων καλλιτεχνών, όπως η κατασκευή Άτιτλο του Έλληνα ζωγράφου και κατασκευαστή Γιάννη Κουνέλλη.

8. Το Πάρκο των Γλυπτών. Στο πάρκο γύρω απ' το Μουσείο εκτίθενται 15 μνημειώδη γλυπτά του 20ού αιώνα, έργα καλλιτεχνών όπως ο Αλεξάντερ Κάλντερ και ο Μαρκ ντι Σουβέρο.

Hommage à la Grèce

Το 1949, ο Roger και η Τατιάνα Milliex διοργάνωσαν στο Γαλλικό Ινστιτούτο την έκθεση "Αφιέρωμα στην Ελλάδα".

Τα έργα σύγχρονης τέχνης, που περιελάμβανε η έκθεση, προσφέρθηκαν από κορυφαίους Γάλλους καλλιτέχνες ως ένδειξη αλληλεγγύης στους Έλληνες της Αντίστασης και συγκεντρώθηκαν με πρωτοβουλία του ζεύγους Milliex.

Φέτος, η Εθνική Πινακοθήκη διοργανώνει έκθεση των έργων αυτών, από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο.

Στην Αγια-Σοφιά χωρίς λόγια [β΄]

Στην Αγια-Σοφιά χωρίς λόγια [α΄ ]

Τιμή σε μια κεντήστρα

Το σπίτι απ' έξω απεριποίητο: τα ντουβάρια άβαφα, γεμάτα από την υγρασία αυτού του τόπου. Χαραγμένα από τις ρωγμές που άφησε ενθύμιο ο Εγκέλαδος, μέχρι να 'ρθει πάλι. Τα παντζούρια άβαφα κι αυτά, ξερχαβαλωμένα, με σάπιο ξύλο και μεντεσέδες σκουριασμένους. Το περβάζι βρώμικο. Ενώ η περγουλιά προσφέρει τη δροσιά της ακαθάριστη, με φύλλα ξερά.

Μα η κουρτίνα...

Καθαρή και καλοσιδερωμένη. Πάλλευκη, με σχέδιο δαιδαλώδες, χωρίς τάσεις αφαίρεσης. Δουλεμένη από τα χέρια της, χρόνια πριν, κι εσχάτως βγαλμένη απ' το μπαούλο με τα προικιά, αφού "για ποιον να τα φυλάω;". Κοφτοκέντι περίπλοκο κι αριστουργηματικό, εφάμιλλο αναγνωρισμένων έργων της σύγχρονης Τέχνης.

-Τι τραβάς εκεί;

-Το παράθυρό σου.

-Το παρεθύρι;

-Μου άρεσε η κουρτίνα.

-Α θες, να σου τη δώκω για να βγάλεις το σκέδιο. Απ' τη φωτογραφία δε θα το καταλάβεις και θα λαθέψεις!

-Θα το καταλάβω. Δε χρειάζεται. Θα το καταλάβω.

Ντράπηκα να της πω ότι εγώ ούτε και να κεντάω ξέρω...

Άτομα με αναπηρία ισότιμοι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Υπογράφω για μία Ευρωπαϊκή Ένωση στην οποία τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία θα προστατεύονται μέσω της θέσπισης αποτελεσματικής νομοθεσίας, θα καταπολεμούνται όλες οι μορφές διάκρισης και θα διασφαλίζεται η πλήρης ένταξη 50 εκατομμυρίων πολιτών με αναπηρία στην Ευρωπαϊκή κοινωνία.

Υπογράψτε προκειμένου να συλλεχθούν 1.000.000 υπογραφές.

Στον ρυθμό του ζεϊμπέκικου της Ευδοκίας

Μια κορυφαία στιγμή του ελληνικού κινηματογράφου είναι η ταινία του Αλέξη Δαμιανού Ευδοκία (1971). Το γνωστό ζεϊμπέκικο του Λοΐζου, που περιλαμβάνει, θεωρείται από πολλούς εθνικό άσμα και διακρίνεται για τον ρεαλισμό και την δωρική του διάσταση. Αυτόν τον σπάνιο χορό προτείνω να θυμηθούμε σήμερα.

Θερινό ηλιοβασίλεμα από τη βεράντα μου

Ο ΗΛΙΟΣ ΤΙΤΛΟΦΟΡΕΙ ΤΗ ΦΥΣΗ

Ο ήλιος με το δικό του τρόπο τιτλοφορεί τη φύση. Ιδού πως:

Την πλησιάζει νύχτα από τα νώτα. Ύστερα

εμφανίζεται στον ορίζοντα του κειμένου κι ενσωματώνεται μια στιγμή

στην πρώτη γραμμή για ν' αποκοπεί αμέσως.

Και νάτη εδώ μια ματωμένη στιγμή.

Τότε, ανατέλλοντας σιγά σιγά, φτάνει στο ζενίθ

όπου η σωστή θέση του τίτλου, κι όλα είναι ακριβοδίκαια, όλα

ανάγονται στον ήλιο μ΄ αχτίνες ισομήκεις κι ισοδύναμες.

Έπειτα όμως δύει σιγά σιγά προς την κάτω δεξιά

γωνία της σελίδας, και καθώς διαβαίνει την τελευταία γραμμή

για να βυθιστεί ξανά στο σκότος και τη σιωπή,

να πάλι μια καινούρια ματωμένη στιγμή.

Γρήγορα η σκιά κυριεύει το κείμενο που γίνεται

σε λίγο αδιάβαστο.

Τότε αντηχεί η κατακραυγή της νύχτας.

[Francis Ponge, Η φωνή των πραγμάτων, Μτφρ. Χριστόφορος Λιοντάκης]

Εξόρμηση στις Γαλλικές Άλπεις

Η οροσειρά των Άλπεων έχει κατά καιρούς χαρακτηριστεί ως "ραχοκοκαλιά της Ευρώπης" και δικαίως, αν σκεφτούμε ότι ξεκινώντας από την Μεσόγειο και τον Κόλπο της Γένοβας καταλήγει στην Βιέννη, ενώνοντας τη νότια με τη βόρεια Ευρώπη.

Οι Άλπεις εκτείνονται σε 1500 περίπου χιλιόμετρα, με μέγιστο πλάτος τα 200 χιλιόμετρα και υψηλότερη κορυφή το Λευκό Όρος (Mont Blanc), ύψους 4808 μέτρων.

Σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι και σιδηροδρομικές γραμμές διασχίζουν την οροσειρά κι ενώνουν τις πόλεις που χτίστηκαν στις Άλπεις (Λουκέρνη, Ιντερλάκεν, Ίνσμπρουκ, Ζάλτσμπουργκ, Γκρενόμπλ, Ανσύ, Μπέργκαμο, Σαλούτσο, Ρίβολι κ. α. ) με πολυσύχναστους σταθμούς χειμερινών αθλημάτων, ειδυλλιακά τοπία όπως η ιταλική λίμνη Κόμο και ορεινές περιοχές όπου πηγάζουν ποταμοί όπως ο Ροδανός, ο Ρήνος, ο Δούναβης κι ο Πάδος.

Οι φωτογραφίες, εδώ, από μια περσινή εξόρμησή μας στο γαλλικό κομμάτι των Άλπεων.

Στη Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη

"Η μονή της Χώρας (Καχριέ τζαμί) είναι το σημαντικότερο μνημείο της εποχής των Παλαιολόγων και λόγω του μοναδικού του εικονογραφικού προγράμματος ένα από τα σπουδαιότερα καλλιτεχνικά δημιουργήματα της βυζαντινής τέχνης.

[...] Ανώνυμος βιογράφος του 9ου αι. αποδίδει την ίδρυση στον Άγιο Θεόδωρο, θείο της Θεοδώρας. Ο Ιουστινιανός τον έφερε στην Κωνσταντινούπολη για να ενισχύσει την εκκλησία στον αγώνα της κατά των Θεοπασχιτών (536). Εγκατέστησε τον Θεόδωρο, έξω από τα τείχη, στη χώρα όπου υπήρχε ναΐσκος και κελλί. Ο Θεόδωρος, βοηθούμενος από το αυτοκρατορικό ζεύγος, έχτισε μοναστήρι. Αλλά σε γενόμενο σεισμό το 557 καταστράφηκε. Με τη βοήθεια πάλι του Ιουστινιανού ξαναχτίστηκε νέο, μεγαλύτερο μοναστήρι, με τρουλλαίο ναό αφιερωμένο στην Παναγία και με εσωτερική μαρμάρινη διακόσμηση.

[...] Η μονή της Χώρας μετετράπη σε τέμενος στα τέλη του 15ου αι. Σήμερα είναι μουσείο.

Φαίνεται ότι μετά την Άλωση ο ψηφιδωτός διάκοσμος σκεπάστηκε. [...] Σοβαρές εξάλλου φθορές έπαθε το μνημείο από τις κατά καιρούς πυρκαϊές και τους σεισμούς.

Από το 1876 άρχισαν σιγά-σιγά να αποκαλύπτονται τα ψηφιδωτά.

[...] Ο ψηφιδωτός διάκοσμος του ναού και οι τοιχογραφίες του παρεκκλησίου αποτελούν ζωγραφικό υπόμνημα για το ανεβασμένο ποιοτικά επίπεδο, την ιδεολογική κατεύθυνση, την αναβίωση των κλασσικών γραμμάτων, την καλλιτεχνική καταξίωση και το υψηλό ήθος της Αναγεννήσεως των Παλαιολόγων κατά τον 14ο αι.

Η μονή της Χώρας είναι μιά από τις σημαντικότερες και ωραιότερες πινακοθήκες στον κόσμο."

[Αθανασίου Παλιούρα, "Μονή της Χώρας", στον τόμο Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, 1989]

Τρία γαλλικά ποιήματα για το Καλοκαίρι

[Ανθολόγηση - Μετάφραση: Δέσποινα Καποδίστρια]

Η ακρογιαλιά με τη λευκή άμμο
Μπουντρούμια πύργων από άμμο
Πολεμίστρες της λησμονιάς
Πάντα όλα είναι ίδια
Κι όμως άλλαξαν όλα
Ήσουν γυμνή στον ήλιο
Ήσουν γυμνή κολύμπαγες
Τα βότσαλα με τη θάλασσα τυλίγονταν
Και πάντα πάντα θ’ ακούω
Το γλυκό ρεφρέν τους από πέτρες χαρούμενες
Το χαρούμενο ρεφρέν τους από βρεγμένες πέτρες
Σπαραγμένο ρεφρέν των διακοπών
Χαμένο στα κύματα της ανάμνησης
Σπαραγμένες αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας
Καμένης ζωντανής απ’ την επιθυμία
Θαυμαστή ανάμνηση της παιδικής ηλικίας
Θαμπωμένης απ’ την ηδονή.
[Jacques Prévert, Ιστορίες, 1946]


Ήλιος
Ήλιος ανεύρετος
Ήλιος επανάληψη
Ήλιος πόνος
Ήλιος οπτασία της αυγής
Ήλιος ευρέτης
Ήλιος Ρωμαίος και Ιουλιέτα χωρισμένοι
Ήλιος προς το εσωτερικό
Ήλιος διάσταση
Ήλιος κοιλιά μαιάνδρων
Ήλιος επίμονος
Ήλιος μαύρο κρύσταλλο
Ήλιος ηλεκτρονική κάλπη
Ήλιος ατομική καρδιά
Ήλιος άρωμα κρασιού ξεθυμασμένο
Ήλιος του κεραυνοβόλου Ειρηνικού
Ήλιος γιουχαρισμένος από ανθρώπους δίχως τύχη
Ήλιος που έπεσε στα χέρια του Τζίμι Χέντριξ
Ήλιος – Κιόσκι
Ήλιος – Ίλιγγος
Ήλιος για πούλημα
Ήλιος για νοίκιασμα
Ήλιος εμπρηστής του θορύβου
Ήλιος – Δοτήρας
Ήλιος ερείπια ενέργειας
ΗΛΙΟΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗ ΤΟ ΑΙΜΑ ΚΥΛΗΣΕ
[Claude Pélieu, Αυτό που λέει το στόμα του ίσκιου μέσα στο μπρούτζινο αστέρι ενός κεφαλιού, 1969.]


Νύχτα Καλοκαιριού

Ολόκληρη η πόλη μέσα στη νυχτερινή της βοή
Ξεχύνεται σε ηχητικά κύματα

Περνώντας από τα ψηλά παράθυρα του καύσωνα
Το μπάσο των ροκάδων υπόκωφα συνοδεύει
Το Salve Regina των Ολοκρατικών

Γέλια λόγια ασυνάρτητα ψιθυρίσματα
Βόμβοι και μακρόσυρτοι κρότοι

Μυρωδιές μυρωδιές δυνατές έως θανάτου
Σκόνες και στάχτες αποπνικτικές
Γύρεις ιπτάμενες και γάτοι περιπλανώμενοι

Οι γριούλες που βασανίζουμε και δολοφονούμε
Μες στα κλειστά δωμάτια
Μένουν κρυφές και κρυμμένες
Μέχρι το τέλος
Χωρίς καμιά αντιληπτή κραυγή
Μες στη μαύρη βροντώδη πόλη
Ταραχώδη νυχτερινά πανηγύρια
Αγόρια και κορίτσια διακρίνονται απ’ τη μυρωδιά
Μες στην κουφόβραση του καμινιού
Ο έρωτας και τα ναρκωτικά κυκλοφορούν
Κάτω απ’ το διαπεραστικό νέον
Κάτω απ’ τη σκοτεινή καμάρα των σοκακιών

Ενώ στον χωρίς φεγγάρι και ήλιο ουρανό
Σκοτεινοί μάντεις τούς υπόσχονται το τέλειο άστρο
Απολαύσεις και θάνατος μπερδεμένα σε μια μόνο λάμψη.
[Anne Hébert, Η μέρα δεν έχει ίσο παρά τη νύχτα, 1992]

Ζωή εφήμερη, αλλά Ζωή

Τα έξι κλωσσοπούλια γεννήθηκαν πριν λίγες μέρες και 'γω τα φωτογράφισα σήμερα μέσα σε μια συσκευασία οικογενειακού παγωτού, όπως ακριβώς μου τα έδειξε γεμάτη περηφάνεια η γειτόνισσα.

Η ζωή τους θα είναι εξαιρετικά εφήμερη με τέλος προδιαγεγραμμένο, ο χώρος τους είναι όλος κι όλος το κουτί από το παγωτό, αλλά αυτό δε με αποθαρρύνει από το να τα κοιτάζω συνεπαρμένη, με αγάπη και θαυμασμό. Γιατί έστω και για λίγο θα έχουν ζήσει, θα έχουν κλωσσήσει τα δικά τους μικρά, κι αυτά τα μικρά με τη σειρά τους τα επόμενα και τα επὀμενα. Και κάπως έτσι η ζωή θα συνεχίζεται.