Παναγία η Σαϋντνάγια στη Συρία

Το Ορθόδοξο Μοναστήρι της Παναγίας της Σαϋντνάγια δεσπόζει στο λόφο της ομώνυμης κωμόπολης στη Συρία κι ανήκει στο Πατριαρχείο Αντιοχείας που εδρεύει στη Δαμασκό, φιλοξενώντας περί τις 40 μοναχές. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνηματικά κέντρα στη Μέση Ανατολή (το δεύτερο μετά τα Ιεροσόλυμα), όπου συναντιούνται πιστοί από όλον τον κόσμο, κυρίως κατά την ημέρα εορτασμού της Μονής, στις 8 Σεπτεμβρίου, γιορτή του Γενεσίου της Θεοτόκου.

Στο Μοναστήρι, φυλάσσεται εκτός από την πολύτιμη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Σαϋντνάγια, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά και μια σημαντική βιβλιοθήκη, πλούσια σε βυζαντινά χειρόγραφα. Επίσης, άξιο μνείας είναι το γεγονός ότι η Μονή έχει συστήσει ένα ίδρυμα για την ανατροφή κι εκπαίδευση δεκάδων ορφανών κοριτσιών.

Η Μονή χτίστηκε περίπου στα 547 μ.Χ. από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α΄. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ιουστινιανός, όντας σε πόλεμο εναντίον των Περσών, διέσχιζε με τα στρατεύματά του την περιοχή της Συρίας. Κατά την διάρκεια μιας έκτακτης στάσης για την αναζήτηση νερού, ο Αυτοκράτορας αντελήφθη μια πανέμορφη γαζέλα και θέλησε να την κυνηγήσει. Την ακολούθησε μέχρι που εκείνη σταμάτησε δίπλα σε μια πηγή στην κορυφή ενός βραχώδους λόφου και προσπάθησε να την χτυπήσει. Τη στιγμή εκείνη η γαζέλα μεταμορφώθηκε σε ομιλούσα εικόνα της Παναγίας και πριν εξαφανιστεί του είπε: «Όχι. Δε θα με χτυπήσεις, Ιουστινιανέ, αλλά θα μου χτίσεις μια εκκλησία σ’ αυτόν εδώ το λόφο».

Ο Αυτοκράτορας διέταξε αμέσως την οικοδόμηση της εκκλησίας αλλά οι αρχιτέκτονές του δεν κατάφερναν να συμφωνήσουν στο επιθυμητό σχέδιο του ναού. Τότε, η Παναγία εμφανίστηκε ξανά στον Ιουστινιανό, αυτή τη φορά με όνειρο και του παρέδωσε το σχέδιο, με βάση το οποίο χτίστηκε ο ναός της Σαϋντνάγια.

Η συριακή λέξη «Σαϋντνάγια» έχει δύο ετυμολογικές εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή σημαίνει «η Κυρά μας» και προέρχεται από τις λέξεις «Σάυντα» (= Κυρία) και «Νάγια» (= Δική μας). Σύμφωνα με την άλλη εκδοχή σημαίνει «Τόποι κυνηγιού» και προέρχεται από τις λέξεις «Σεΐντ» (= Κυνήγι) και «Ντνάγια» (= Τόποι).