Ο χαρακτικός κόσμος της Άριας Κομιανού

Tης Δέσποινας Καποδίστρια
Δώδεκα χρόνια μετά το βιβλίο - λεύκωμα Ξυλογραφίες της Άριας Κομιανού, κυκλοφόρησε φέτος ένα επιπλέον βιβλίο της χαράκτριας, υπό τον τίτλο Πορτραίτα. Σχέδια – Ξυλογραφίες. Στην έκδοση παρουσιάζονται 13 σχέδια και 56 ξυλογραφίες, συνολικά, δηλαδή, 69 προσωπογραφίες φιλοτεχνημένες από την γνωστή χαράκτρια, κατά την περίοδο 1961-2006.

Η Άρια Κομιανού γεννήθηκε το 1938 στην Αθήνα και σπούδασε Χαρακτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών (1960-1965), με δάσκαλο τον Κώστα Γραμματόπουλο. Έλαβε πτυχίο Χαρακτικής, δίπλωμα Θεωρητικών και Ιστορικών Σπουδών για την Τέχνη, καθώς και δίπλωμα ειδίκευσης στην Τέχνη του Βιβλίου. Έχει πραγματοποιήσει περί τις 23 ατομικές εκθέσεις κι έργα της βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη, στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, στο Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Στο σύνολο του έργο της περιλαμβάνονται χαρακτικά, πορτραίτα και ex-libris, ενώ έχει εικονογραφήσει πολλά βιβλία (βλ. για παράδειγμα, Διονύση Σέρρα, Ενδόσημα 1984-1999, εκδ. Μπάστα, 2000˙ Αγνής Παλάντζα – Fehrenbacher, Στον αστερισμό της ανύπαρκτης άρκτου, Αθήνα 2001˙ Παναγιώτη Καποδίστρια, Έσχατος φίλος, ιδίοις αναλώμασιν, 2001 και Διονύση Σέρρα, Οι κήποι της απόδρασης. Ποιήματα 1992-2007, εκδ. Γαβριηλίδης, 2007) και χαρακτικά της έχουν περιληφθεί σε πλήθος εκδόσεων (όπως στο: Χρύσανθου Χρήστου, Ελληνική Τέχνη. Νεοελληνική Χαρακτική, Εκδοτική Αθηνών, 1994).

Στο βιβλίο Πορτραίτα. Σχέδια – Ξυλογραφίες, εκτός από τα έργα της Άριας Κομιανού, περιλαμβάνονται και δύο θεωρητικά κείμενα για τη δουλειά της, το κείμενο της Επίκουρου Καθηγήτριας Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Δώρας Φ. Μαρκάτου, «Για το έργο της Άριας Κομιανού» και το κείμενο του Επίκουρου Καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Θάνου Χρήστου, «Οι προσωπογραφίες της Άριας Κομιανού». Στις 112 σελίδες της προσεγμένης και καλοτυπωμένης έκδοσης περιλαμβάνονται, ακόμα, διάφορα κριτικά σημειώματα του Τύπου για το έργο της Άριας Κομιανού και κατατοπιστικό βιογραφικό σημείωμα της καλλιτέχνιδας. Όλα τα παραπάνω παρουσιάζονται στα ελληνικά κι ακολουθεί η άρτια μετάφρασή τους στα αγγλικά από την Μαριλένα Γκλινού.
Στο βιβλίο δημοσιεύονται μεταξύ άλλων προσωπογραφίες κορυφαίων προσωπικοτήτων, όπως του Διονυσίου Σολωμού, του Γρηγορίου Ξενόπουλου, του Κωνσταντίνου Καβάφη, του Νίκου Καζαντζάκη, του Άγγελου Σικελιανού, του Τζιόρτζιο ντε Κίρικο, του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, της Μελίνας Μερκούρη, του Αντώνη Σαμαράκη, του Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του Σταύρου Ξαρχάκου. Ο Θάνος Χρήστου γράφει γι’ αυτά τα πορτραίτα: «Με την αφαιρετική της θέληση, την επιμονή σε λίγα αλλά χαρακτηριστικά φυσιογνωμικά στοιχεία, την επικράτηση των τονισμένων αντιθέσεων άσπρου μαύρου, τα απότομα περάσματα, τον περιορισμό των λεπτομερειών και την υποβολή του ψυχισμού των προσώπων η Κομιανού κάθε άλλο παρά επιθυμεί να περιγράψει. Προσδοκά, επιχειρεί και κατορθώνει τελικά να μορφοποιήσει ιδιαίτερα γνωρίσματα και κρυμμένες πτυχές της προσωπικότητας που προσωπογραφεί».

Γενικότερα, στο έργο της Κομιανού ο χώρος είναι ακαθόριστος, δοσμένος με ποιητική διάθεση, στην οποία όμως κυριαρχεί η ισορροπία μεταξύ σχεδίου και χρώματος. Τα θέματά της είναι πάντα πλούσια σε συμβολισμούς κι η αντίθεση άσπρου και μαύρου είναι συνήθως έκδηλη. Σύμφωνα με τη Δώρα Μαρκάτου, «Η χαρακτική της Άριας Κομιανού, ρωμαλέα και ευαίσθητη, διαυγής και υπαινικτική, γνήσια και αληθινή, εύγλωττη και πλήρης στην εκφραστική λακωνικότητά της, είναι η έκφραση του μέτρου και της ισορροπίας, καταστάλαγμα ψυχής και εικαστική αποτύπωση των δονήσεων μιας σύγχρονης καλλιτεχνικής φωνής».

Έντομα ρουφούν ζωή

Οι φωτογραφίες που προηγήθηκαν απεικονίζουν, θεωρώ, ένα ακόμα θαύμα της Πλάσης. Απαθανατίζουν τη στιγμή που τα μικρά έντομα ψάχνουν την τροφή τους στα λουλούδια του κήπου μας. Είναι η στιγμή που τα φυτά δίνουν ζωή στη μέλισσα, στον μπούρμπουλα και στα κάθε λογής ζουζούνια. Τα έντομα με τη σειρά τους θα πετάξουν από ανθό σε ανθό, μεταφέροντας τη γύρη, που θα γονιμοποιήσει κι άλλα φυτά για ν΄ανθίσουν. Άρα είναι κι η στιγμή που τα έντομα δίνουν ζωή στο τριαντάφυλλο, στον υβίσκο και στα άλλα λουλούδια. "Πάντα εν σοφία εποίησας...¨!

Ζυλ Συπερβιέλ, Ναυάγιο

ΝΑΥΑΓΙΟ

Ένα τραπέζι πολύ κοντά, μια λάμπα πολύ μακριά
Που μες στον μανιασμένο αέρα δεν μπορούν να σμίξουν
Και μέχρι τον ορίζοντα μια έρημη ακρογιαλιά.
Ένας άνθρωπος στη θάλασσα σηκώνει το χέρι, φωνάζει: "Βοήθεια!"
Κι η ηχώ του απαντά: "Τι εννοείτε μ' αυτό;"
(Ζυλ Συπερβιέλ, Αποβάθρες, 1922)
Μετάφραση Δέσποινας Καποδίστρια

Τρένα που φεύγουν κι έρχονται

Τρένα πάνε κι έρχονται. Σταθμός Ζυρίχης

Τρένο στη Ζυρίχη

Οι ράγες οδηγούν στη Λωζάνη

Φτάνοντας στη Γενεύη


Στον σταθμό του Μπελγκάρντ (Ανατολική Γαλλία)


ΗΛΙΑΝΘΟΙ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

-Τρένο πού με πας;
-Κάμπο διασχίζω κοίτα
με ηλίανθους
ωραίους εγωπαθείς
κι άλλες πολλές εκπλήξεις

ω, δεν θα πλήξεις
ήδη αποδύονται
το κίτρινό τους
έως την Απώλεια
λόγω καύσωνα λένε

ωστόσο φίλε
μην παραμυθιάζεσαι.
Προϋποθέτουν
μεροληπτικές αφές
και μύθους αμοιβαίους

πιθανότητες
εγκιβωτιζόμενες
στην αφάνεια

βεβαιότητες
αναβαπτιζόμενες
στην παράνοια.

[Από την υπό έκδοση ποιητική συλλογή του Παναγιώτη Καποδίστρια "Ὁ αρχαίος Αγροφύλαξ". Το παραπάνω αποτελεί ποιητικό σχολιασμό της διαδρομής με τρένο, που αποτυπώνουν οι δημοσιευόμενες φωτογραφίες.]

Δροσερή βουτιά στον Λιμνιώνα της Ζακύνθου

ΟΛΗ Η ΘΑΛΑΣΣΑ ΓΑΛΑΖΙΑ

Όλη η θάλασσα γαλάζια

γαλήνια

Μια κραυγή ίσως

ευτυχίας

κι όλα είναι ήσυχα

(Σάντρο Πέννα - Μτφρ. Ευριπίδης Κλεόπας)

Τη θάλασσα τη δυτική ως πάει ο ήλιος να διαβεί, αφήνει στην Ανατολή το τελευταίο του χαίρε.

(Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ - Μτφρ. Μάκης Ανταίος)

Για θερμά λουτρά στο Υριάζ

Το Υριάζ (Uriage) είναι ένα μικρό γαλλικό θέρετρο, γνωστό για τα ιαματικά του λουτρά. Βρίσκεται στο νομό Ιζέρ, σε υψόμετρο 414 μέτρων.
Το χωριό χτίστηκε κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όταν οι Ρωμαίοι ανακάλυψαν τις αντιρρευματικές ιδιότητες του νερού της περιοχής και θέλοντας να επωφεληθούν, έφτιαξαν εκεί τις θέρμες.
Κατά τον 19ο αιώνα, το χωριό μεγάλωσε, κυρίως με την ανοικοδόμηση καταστημάτων, ξενοδοχείων και πολυτελών επαύλεων νεοκλασικού στυλ. Το Υριάζ γνώρισε μεγάλη άνθιση μετά το 1890, οπότε και δημιουργήθηκαν τα γήπεδα γκολφ και τένις, το καζίνο της περιοχής και ο σταθμός του τραμ που ένωσε το Υριάζ με την Γκρενόμπλ και την Βιζίλ.
Οι φωτογραφίες, που τράβηξα και προτείνω παρακάτω, αποτελούν μικρή ξενάγηση στα πολυσύχναστα σημεία του χωριού, στα οποία συγκαταλέγονται τα υπερπολυτελή ξενοδοχεία, το κτίριο των θερμών λουτρών, το καταπράσινο πάρκο, ο επιβλητικός μεσαιωνικός Πύργος και το λαμπερό καζίνο.

Κολοκυθάκια Γκρατέν (Γαλλική Συνταγή)

Υλικά:Κολοκυθάκια (1 κιλό)
Κρεμμύδι (1)
Λάδι (20 γραμμάρια)
Κεφαλογραβιέρα τριμμένη (50 γραμμάρια)
Κίτρινο τυρί (Όσο θέλουμε)
Κρέμα γάλακτος (200 γραμμάρια)
Αυγά (2)
Αλάτι
Πιπέρι

Εκτέλεση:1. Κόβουμε τα κολοκυθάκια σε λεπτές ροδέλες
2. Ψιλοκόβουμε το κρεμμύδι
3. Ζεσταίνουμε το λάδι σε μια κατσαρόλα και τσιγαρίζουμε το ψιλοκομμένο κρεμμύδι. Προσθέτουμε τα κολοκυθάκια και τ’ αφήνουμε να βράσουν στον ατμό για 30 λεπτά, ανακατεύοντας συχνά
4. Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 150 βαθμούς

5. Πατάμε τα κολοκυθάκια με ένα πιρούνι και, αφού τα κατεβάσουμε από τη φωτιά, βάζουμε την κρέμα γάλακτος, τα αυγά και τη μισή κεφαλογραβιέρα. Προσθέτουμε αλάτι και πιπέρι
6. Λαδώνουμε ένα ταψί, ρίχνουμε μέσα το φαγητό και το πασπαλίζουμε με την υπόλοιπη κεφαλογραβιέρα και το κίτρινο τυρί.
7. Αφήνουμε το φαγητό να ψηθεί για 15 λεπτά
8. Το σερβίρουμε ζεστό

Μια μικρή συλλογή από κάκτους

Όπως είναι γνωστό, οι κάκτοι ευδοκιμούν συνήθως σε άνυδρα περιβάλλοντα. Τα τελευταία χρόνια, όμως, έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλείς, κι έτσι τους βρίσκουμε εύκολα σε κήπους, μπαλκόνια κι εσωτερικούς χώρους σπιτιών. Ιδιαίτερα τα κακτάκια, μέσα στα πολύχρωμα μικρά γλαστράκια τους, συναντώνται και ως διακοσμητικά στοιχεία σε περβάζια παραθύρων, βιβλιοθήκες και γραφεία.
Απαθανάτισα τους κάκτους της αυλής μας και σας τους δείχνω. Είναι μερικά από τα 1500 είδη κάκτων που κυκλοφορούν παγκοσμίως.

Κορμός Παγωτό (ή κατ’ άλλους Σαλάμι)

Υλικά:Μπισκότα Πτι-Μπερ Παπαδοπούλου (1 συσκευασία)
Βούτυρο (200 γραμμάρια)
Ζάχαρη άχνη (1 φλιτζάνι τσαγιού)
Αυγά (2)
Κακάο (4 κουταλιές της σούπας)
Βανίλιες (3)
Κονιάκ (1/4 κρασοπότηρου)
Λαδόκολλα (1 μεγάλο κομμάτι)

Εκτέλεση:Σπάμε τα μπισκότα σε μικρά κομμάτια.
Χτυπάμε το βούτυρο, τη ζάχαρη άχνη, το κακάο, τα αυγά, τις βανίλιες και το κονιάκ μέχρι να γίνουν ένα μίγμα.
Προσθέτουμε τα μπισκότα και ανακατεύουμε για να ενσωματωθούν στα υπόλοιπα υλικά.
Ρίχνουμε το μίγμα πάνω στη λαδόκολλα και το τυλίγουμε σε σχήμα κορμού.
Βάζουμε το γλυκό στην κατάψυξη μέχρι να παγώσει.
Σερβίρεται παγωμένο και κομμένο σε φέτες.
Διατηρείται στην κατάψυξη.

Ωδή στην Πανσέληνο

ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ

ΩΔΗ ΕΙΣ ΤΗ ΣΕΛΗΝΗ(Απόσπασμα)
Απ’ το Σκοπό, να το, προβαίνει˙ ω πόσο
Συ την νύχτα τερπνά παρηγορίζεις!
Ύμνον παθητικόν θε να σου υψώσω˙

Παθητικό ’σα’ εσένα, όταν λαμπίζης
Στρογγυλό, μεσουράνιο, και το φως σου
’Σε ταφόπετρα ολόασπρη αποκοιμίζης.

* * *

Σ' αυτήν τη φωτογραφία, βλέπουμε την αποψινή Πανσέληνο να προβάλει από το βουνό Σκοπός της Ζακύνθου, ωραία και μυστηριώδης, όπως ακριβώς την είχε περιγράψει ο Διονύσιος Σολωμός στο απόσπασμα της παραπάνω ωδής. Απολαύστε κι εσείς την Πανσέληνο του Ιούνη και καλό μας μήνα, γιατί μπήκαμε ήδη στον Αλωνάρη!